η χρήση θεατρικών τεχνικών και πρακτικών παραστατικών τεχνών για την ερμηνεία και παρουσίαση της πολιτισμικής κληρονομιάς.
Το μουσειακό θέατρο έχει τις ρίζες του στα υπαίθρια μουσεία που άρχισαν να δημιουργούνται στην Ευρώπη στα τέλη του 19ου αιώνα. Η εξέλιξή του στο χρόνο έχει επηρεαστεί όχι μόνο από την κοινωνική ιστορία και τα κινήματα της νέας μουσειολογίας του 20ού αιώνα, αλλά και από την ανάπτυξη των διεπιστημονικών, εμβυθιστικών και συμμετοχικών πρακτικών της σύγχρονης καλλιτεχνικής πρακτικής. Στη σημερινή «οικονομία της εμπειρίας», το μουσειακό θέατρο αποτελεί σημαντικό μέσο ερμηνείας και διάχυσης της υλικής και άυλης πολιτισμικής κληρονομιάς στο ευρύτερο πεδίο του πολιτιστικού τουρισμού.
Σύμφωνα με τον ορισμό του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων, ο όρος μουσειακό θέατρο χρησιμοποιείται σήμερα για να περιγράψει θεατρικές τεχνικές και πρακτικές παραστατικών τεχνών που εφαρμόζονται σε ποικίλα περιβάλλοντα- αναφέρεται σε δραστηριότητες διαμεσολάβησης, επικοινωνίας και ερμηνείας σε χώρους Τέχνης, επιστημονικά κέντρα, ιστορικά σπίτια, αρχαιολογικούς χώρους, βοτανικούς κήπους κ.λπ.
Ερμηνεία σε 1ο πρόσωπο: Η υπόδυση ενός συγκεκριμένου χαρακτήρα από έναν ερμηνευτή ή μία ερμηνεύτρια (με ή χωρίς το κατάλληλο, για την εποχή που υποδύεται, κοστούμι), ο/η οποίος/α είτε έρχεται από το παρελθόν, είτε το κοινό «ταξιδεύει» στο παρελθόν για να τον συναντήσει.
Ίσως η πιο διαδεδομένη μορφή μουσειακού θεάτρου – πάνω στην οποία αναπτύσσονται και προσαρμόζονται οι περισσότερες άλλες μορφές – είναι η πρωτοπρόσωπη ερμηνεία. Στην καλύτερη περίπτωση, αυτό το είδος ερμηνείας συνιστά μία συνάντηση (που μπορεί να έχει τη μορφή ξενάγησης ή ομιλίας) μεταξύ κοινού και ενός χαρακτήρα από το παρελθόν, που είναι αποτέλεσμα διεξοδικής έρευνας. Κάποιες φορές, ο/η ερμηνευτής/ρια μπορεί να επιλέξει να «βγει από τον χαρακτήρα» για λίγο, χρησιμοποιώντας το τρίτο πρόσωπο για να αναφερθεί στον εαυτό του, προκειμένου να μοιραστεί πρόσθετες πληροφορίες.
Το μουσειακό θέατρο στην ακαδημαϊκή έρευνα: βρίσκεται κάπου ανάμεσα στη μουσειολογία / τη μουσειοπαιδαγωγική και τις σπουδές επιτέλεσης. Συνιστά μια ερευνητική μεθοδολογία που βασίζεται στην πρακτική και ένα αυτόνομο ερευνητικό πεδίο.
Πολλές έρευνες επιβεβαιώνουν τη μοναδική συνεισφορά του μουσειακού θεάτρου στη βελτίωση της συνολικής μουσειακής εμπειρίας, στην προώθηση της χαράς της μάθησης, στην ανάκληση και την κατανόηση των υπό εξέταση θεματικών, καθώς και στη σύνδεση μεταξύ αφηρημένων ιδεών και προσωπικών εμπειριών. Επιπλέον, το μουσειακό θέατρο – μια μορφή εφαρμοσμένου θεάτρου – έχει αποδειχθεί ότι ενθαρρύνει την ιστορική σκέψη, προωθεί την «εστιασμένη ματιά» στα εκθέματα και διευκολύνει τη διαδραστική εμπλοκή μέσω της συμμετοχής του κοινού. Άλλες μελέτες έχουν επισημάνει την ικανότητα του να φέρνει στο προσκήνιο φωνές που δεν ακούγονται, να πραγματεύεται αποτελεσματικά δύσκολες και ευαίσθητες θεματικές και να έχει μακροχρόνιο αντίκτυπο στους/ις επισκέπτες/ριες. Το πιο σημαντικό είναι ότι το μουσειακό θέατρο έχει αποδειχθεί ένα δυναμικό εργαλείο για την ερμηνεία άυλων όψεων της ανθρώπινης ιστορίας, όπως συμπεριφορές, πρακτικές και πεποιθήσεις άλλων εποχών, που επηρεάζουν τις σύγχρονες κοινωνικές σχέσεις.
Το μουσειακό θέατρο έχει τις ρίζες του στα υπαίθρια μουσεία που άρχισαν να δημιουργούνται στην Ευρώπη στα τέλη του 19ου αιώνα. Η εξέλιξή του στο χρόνο έχει επηρεαστεί όχι μόνο από την κοινωνική ιστορία και τα κινήματα της νέας μουσειολογίας του 20ού αιώνα, αλλά και από την ανάπτυξη των διεπιστημονικών, εμβυθιστικών και συμμετοχικών πρακτικών της σύγχρονης καλλιτεχνικής πρακτικής. Στη σημερινή «οικονομία της εμπειρίας», το μουσειακό θέατρο ι αποτελεί σημαντικό μέσο για την ερμηνεία και τη διάχυση της άυλης πολιτισμικής κληρονομιάς στο ευρύτερη πεδίο του πολιτιστικού τουρισμού.
Σύμφωνα με τον ορισμό του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων, ο όρος μουσειακό θέατρο χρησιμοποιείται σήμερα επίσης για να περιγράψει θεατρικές τεχνικές και πρακτικές παραστατικών τεχνών που εφαρμόζονται σε ποικίλα περιβάλλοντα- αναφέρεται σε δραστηριότητες διαμεσολάβησης, επικοινωνίας και ερμηνείας σε χώρους Τέχνης, επιστημονικά κέντρα, ιστορικά σπίτια, αρχαιολογικούς χώρους, βοτανικούς κήπους κ.λπ.
Ερμηνεία σε 1ο πρόσωπο: Η υπόδυση ενός συγκεκριμένου χαρακτήρα από έναν ερμηνευτή ή μία ερμηνεύτρια (με ή χωρίς το κατάλληλο, για την εποχή που υποδύεται, κοστούμι), ο/η οποίος/α είτε έρχεται από το παρελθόν, είτε το κοινό «ταξιδεύει» στο παρελθόν για να τον συναντήσει»
Ίσως η πιο διαδεδομένη μορφή μουσειακού θεάτρου – πάνω στην οποία αναπτύσσονται και προσαρμόζονται οι περισσότερες άλλες μορφές – είναι η πρωτοπρόσωπη ερμηνεία. Στην καλύτερη περίπτωση, αυτό το είδος ερμηνείας συνιστά μία συνάντηση (που μπορεί να έχει τη μορφή ξενάγησης ή ομιλίας) μεταξύ κοινού και ενός χαρακτήρα από το παρελθόν, που είναι αποτέλεσμα διεξοδικής έρευνας. Κάποιες φορές, ο/η ερμηνευτής/ρια μπορεί να επιλέξει να «βγει από τον χαρακτήρα» για λίγο, χρησιμοποιώντας το τρίτο πρόσωπο για να αναφερθεί στον εαυτό του, προκειμένου να μοιραστεί πρόσθετες πληροφορίες και πλαίσιο.
Το μουσειακό στην ακαδημαϊκή έρευνα: βρίσκεται κάπου ανάμεσα στη μουσειολογία / μουσειολογικές σπουδές και τις σπουδές επιτέλεσης. Συνιστά μια ερευνητική μεθοδολογία που βασίζεται στην πρακτική και ένα αυτόνομο ερευνητικό πεδίο.
Πολλές έρευνες επιβεβαιώνουν τη μοναδική δυνατότητα του μουσειακού θεάτρου στην βελτίωση της συνολικής μουσειακής εμπειρίας, στην προώθηση της χαράς της μάθησης, στην ανάκληση και την κατανόηση των υπό εξέταση θεματικών, καθώς και στη σύνδεση μεταξύ αφηρημένων ιδεών και προσωπικών εμπειριών. Επιπλέον, το μουσειακό θέατρο – μια μορφή εφαρμοσμένου θεάτρου – έχει αποδειχθεί ότι ενθαρρύνει την ιστορική σκέψη, προωθεί την «εστιασμένη ματιά» στα εκθέματα και διευκολύνει τη διαδραστική εμπλοκή μέσω της συμμετοχής του κοινού. Άλλες μελέτες έχουν επισημάνει την ικανότητα του μουσειακού θεάτρου να φέρνει στο προσκήνιο φωνές που δεν ακούγονται, να πραγματεύεται αποτελεσματικά δύσκολες και ευαίσθητες θεματικές και να έχει μακροχρόνιο αντίκτυπο στους/ις επισκέπτες/ριες. Το πιο σημαντικό είναι ότι το μουσειακό θέατρο έχει αποδειχθεί ένα δυναμικό εργαλείο για την ερμηνεία άυλων όψεων της ανθρώπινης ιστορίας, όπως συμπεριφορές, πρακτικές και πεποιθήσεις άλλων εποχών, που επηρεάζουν τις σύγχρονες κοινωνικές σχέσεις.
Interpret Europe, μέλος της Global Alliance for Heritage Interpretation, η η Interpret Europe εκπροσωπεί περισσότερα από 800 μέλη σε περισσότερες από 48 χώρες και λειτουργεί ως ευρωπαϊκή πλατφόρμα συνεργασίας και ανταλλαγών. Διοργανώνει δράσεις δικτύωσης και κατάρτισης σχετικά με την ερμηνεία της πολιτισμικής και φυσικής κληρονομιάς- προωθώντας την έρευνα και προάγοντας βέλτιστες πρακτικές. Καθώς το μουσειακό θέατρο είναι μια μορφή «ζωντανής» ερμηνεία, εντάσσεται στις ερμηνευτικές πρακτικές και τηρεί τα ίδια υψηλά πρότυπα.
IMTAL Europe – Το ευρωπαϊκό παράρτημα της International Museum Theatre Alliance, που ιδρύθηκε το 1990 υποστηρίζει και προωθεί τη χρήση του θεάτρου και των θεατρικών τεχνικών. Τα συνέδρια και οι εκδηλώσεις δικτύωσης της IMTAL επιδιώκουν να αναδείξουν βέλτιστες πρακτικές και αναδυόμενες τάσεις στο μουσειακό θέατρο, φέρνοντας σε επαφή επαγγελματίες, ερευνητές/ριες και φοιτητές/ριες από όλο τον κόσμο.
EXARC – προωθεί ευκαιρίες έρευνας και συνεργασίας σε τέσσερις βασικούς τομείς – αρχαία τεχνολογία, πειραματική αρχαιολογία, ερμηνεία και μουσειακή πρακτική. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στα εκπαιδευτικά εργαλεία και τα εργαλεία επικοινωνίας και ανάδειξης της πολιτισμικής κληρονομιάς. Το μουσειακό θέατρο έχει τις ρίζες του στα υπαίθρια μουσεία της Ευρώπης που άρχισαν να δημιουργούνται πριν από 100 χρόνια, οπότε το πεδίο της πειραματικής αρχαιολογίας, ως πρακτική ερευνητική μεθοδολογία και ως μέσο εμπλοκής του κοινού και, επικοινωνίας της επιστήμης, είναι, από πολλές απόψεις, το πλαίσιο ανάπτυξής του.
Dance & Museums Network – Αυτό το άτυπο δίκτυο επαγγελματιών του χορού και των μουσείων συνδέεται με την πρωτοβουλία Imagination Museum του Ηνωμένου Βασιλείου. Μαζί με τις συγχρηματοδοτούμενες από την Ευρωπαϊκή Ένωση δράσεις Dancing Museums (2015-17 και 2018-21), αντιπροσωπεύουν ένα αναπτυσσόμενο ερευνητικό αντικείμενο στο ευρύτερο πεδίο του μουσειακού θεάτρου που επιδιώκει να εξετάσει τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και τις δυνατότητες του χορού και της κίνησης στο πλαίσιο της ερμηνείας της πολιτισμικής κληρονομιάς – συναρπαστικά πράγματα!!!
The International Bibliographic Database of Living History – Αυτή η βάση δεδομένων που φιλοξενείται από την Πανεπιστημιακή Βιβλιοθήκη του Καθολικού Πανεπιστημίου του Λιντς,παρέχει εύκολη πρόσβαση σε μια ευρεία βάση βιβλιογραφικών αναφορών σχετικά με την ιστορική ερμηνεία, το μουσειακό θέατρο, την αφήγηση ιστοριών, την πειραματική αρχαιολογία και την ιστορική αναπαράσταση. Ξεκίνησε το 2012, ενημερώνεται συνεχώς και καλωσορίζει θερμά κοινοποιήσεις για νέες δημοσιεύσεις που μπορούν να προστεθούν (δείτε τον ιστότοπο για λεπτομέρειες).